Waarom zou iemand in de Islam geloven als je een goed mens kunt zijn zonder?

In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle

Waarom zou iemand in de Islam geloven als je een goed mens kunt zijn zonder?

Door: Suhaib Akmal

Recent was ik in gesprek met iemand en kreeg ik een argument te horen dat mij erg is bijgebleven. De persoon stelde: er geen noodzaak is om in de Islam te geloven; je kan namelijk goede daden verrichten en een goed mens zijn zonder de Islam. “Ik help de armen, ik begroet iedereen met een glimlach, ik geef cadeautjes, ik zorg voor ouderen, is dat niet goed genoeg?”

Het was mijn wens om deze vraag te beantwoorden maar wegens beknopte tijd was dit destijds niet mogelijk. Toch wil ik het antwoord op deze vraag beknopt uiteenzetten in dit artikel voor mensen die met dergelijke vragen zitten. Wat geeft goede daden hun ware betekenis? Waarom zou iemand zich inzetten voor goedheid als er geen diepere reden of verantwoordelijkheid achter schuilt?

Op basis van deze gedachte vragen ze zich af waarom ze überhaupt een religie zouden moeten volgen. Mensen die het bestaan van God ontkennen en religie als ouderwets beschouwen, zien vaak hoe sommige religieuze leiders hun volgelingen misleiden voor eigen belang. Dit versterkt hun negatieve beeld van religie en geeft hen extra reden om het nut ervan in twijfel te trekken.

Noodzaak van religie

Voordat we ingaan op de vraag over de islam, is het belangrijk om eerst iets anders te begrijpen: waarom zou iemand überhaupt in een religie geloven? Een groot probleem bij een leven zonder geloof is dat er geen duidelijk antwoord is op de vraag:

“Waarom zou ik goed doen als er niemand is die mij verantwoordelijk houdt?”

Hoewel iemand zonder geloof goede daden kan verrichten, biedt religie iets fundamenteels dat mist zonder geloof: een diepere motivatie, een objectieve maatstaf voor goed en kwaad, en een uiteindelijke spirituele beloning. Religie biedt echter zowel intrinsieke motivatie (het behagen van Allah) als extrinsieke consequenties (beloning en bestraffing in het hiernamaals). Het biedt kracht, hoop en motivatie om goed te doen. Maar kan hetzelfde worden gezegd over een atheïst?

De Beloofde Messias (as) vermeld:
“Het doel van religie is om iemands moraal te verheffen in de weerspiegeling van Gods eigenschappen. Wanneer iemand dit niveau bereikt, kan hij duizend keer vervloekt of verbaal beledigd worden, maar hij zal niet agressief of gewelddadig reageren.” (Malfoozat, Vol.6, p.210)

Een atheïst die goed en moreel probeert te leven, is als een kapitein die een schip zonder kompas door de oceaan navigeert. Hij kan wel een richtingsgevoel hebben en tijdelijk een koers bepalen, maar zonder een vast referentiepunt zal het uiteindelijk erg lastig zijn om zijn ultieme doel te bereiken.

Succes en innerlijke rust in het leven

We zien in de wereld dat mensen het succes dat ze in hun leven bereiken meten op basis van hun rijkdom, uiterlijk, sociale status, connecties, vaardigheden, macht, populariteit, fitheid, bezittingen, academische prestaties en erkenning. Maar de werkelijkheid van het leven is dat we in deze wereld komen met niets en vervolgens verlaten met niets. Al de macht, rijkdom en status die we in deze wereld hebben behaald en vergaard, verdwijnt plots. Vraag het u zelf: heeft iemand zijn rijkdom, wereldlijke macht of vaardigheden hem ooit geholpen na zijn overlijden?

Maar wat is dan de definitie van “success” in deze wereld? Kunnen we zeggen dat miljonairs of miljardairs zoals Jeff Bezos of Warren Buffet het doel van het leven hebben bereikt en succesvol zijn in deze wereld wegens hun rijkdommen? Als dat zo is, wat is dan de reden dat zoveel miljonairs, ondanks hun vermogen, toch vaak lijden aan depressie, ongerustheid, eenzaamheid, leegte en angst?

Werkelijk succes, volgens de meeste wereldreligies, gaat verder dan materiële rijkdom en omvat ook innerlijke vrede, relaties, ethisch handelen en een gevoel van zingeving. De Koran heeft ons het manier verteld om deze innerlijke rust en vrede in onze harten te bereiken:

“Waarlijk, door de herinnering aan Allah vinden de harten rust.” (Koran 13:29)

Als iemand verlangt om werkelijk vrede in zijn leven te bereiken, dan zal materiële bezittingen en rijkdommen vaak uiteindelijk leiden tot niets meer dan hebzucht. De Profeet (sa) zei heel mooi:

“Zelfs als de mens een berg goud zou bezitten, zou hij verlangen naar een tweede. En niets zal zijn buik vullen, behalve stof.” (Sahih al-Bukhari 6430)

De waarheid is dat werkelijke innerlijke vrede alleen bereikt kan worden als we onze Schepper herkennen, gedenken en aanbidden; dit is de verborgen sleutel tot succes in het leven.

Het verschil tussen het goede en slechte

God heeft ieder mens het vermogen gegeven om in te schatten of iets “goed” of “slecht” is:

“En Hij openbaarde de ziel wat slecht en wat goed voor haar is” (Koran 91:9)

Het betekent dat ieder mens, vanaf zijn geboorte, een aangeboren kennis of intuïtie heeft over wat goed en slecht is. Bijvoorbeeld: van nature voelen mensen de behoefte om anderen te helpen, vooral als ze in nood verkeren. Slechts op basis van deze gevoelens is het al enigszins mogelijk voor de mens om goede daden te verrichten en slechte daden te vermijden. Deze gevoelens zijn echter zwak en het is heel erg makkelijk voor de mens om zich tot slechte daden te keren:

“De mens is zwak van aard geschapen” (Koran 4:29)

Omdat de mens zwak is en makkelijk naar het slechte geneigd kan worden heeft hij een morele gids nodig die hem kan begeleiden en duidelijk maken wat hij moet doen en wat hij moet vermijden. Zonder deze gids kan de situatie van een mens vergeleken worden met de situatie van een peuter zonder ouders. De peuter heeft de instinct om in te schatten wat goed of slecht is en handelt volgens dat, maar wegens zijn beperkte kennis en zwakheid maakt hij fouten en ziet soms iets als goed wat slecht voor hem is. Daarom heeft hij de ouder nodig die hem kan begeleiden en beschermen. Op gelijke wijze, heeft ook de mens een leidraad nodig; de Heilige Koran en de Heilige Profeet (sa).

Twee soorten verplichtingen

In de Islam zijn er twee soorten verplichtingen in het leven. (1) Haquq-ullah (de verplichtingen tegenover Allah) en (2) Haquq-ul-Ibad (de verplichtingen tegenover de medemens).

Zoals ook de Beloofde Messias (as) vermeld:

“Het is goed om te onthouden dat religie gebaseerd is op twee rechten. Het eerste is het recht dat God toekomt. Dit omvat hoe men in God moet geloven, hoe men geloof moet hebben en op welke manier Hij aanbeden moet worden. Het tweede is het recht dat toekomt aan Gods schepping. Dit houdt in hoe men mededogen, liefde, goede behandeling en welwillendheid jegens Gods schepping moet tonen en hoe men hun leed, pijn en verdriet moet verlichten.” (Ruhani Khaza’in, Vol.3, p.119)

Onder de verplichtingen tegenover de medemens valt bijvoorbeeld ook:

• Het zorgen voor de armen en minder bevoegden (Koran 76:9)
• Het goed zijn jegens de ouders en hen met de grootste vriendelijkheid en eerbied benaderen. (Koran 17:24)
• Rechtvaardigheid en eerlijkheid in alle zaken, ongeacht de situatie (Koran 4:136).
• Het nakomen van beloften en overeenkomsten (Koran 17:35).
• Het respecteren en goed behandelen van de buren, ongeacht hun geloof. (Sahih al-Bukhari 6014).
• Het vermijden van laster en roddel, omdat dit relaties en vertrouwen schaadt (Koran 49:13).
• Barmhartigheid tonen jegens de zwakken, zoals wezen, weduwen en ouderen (Koran 2:221).
• Vergevingsgezindheid en geduld beoefenen, zelfs wanneer men onrecht wordt aangedaan (Koran 41:35).
• Oprechte adviezen geven aan anderen en hen begeleiden naar het goede (Sahih Muslim 55).
• Eerlijk handel drijven en geen fraude of bedrog plegen (Koran 83:1-3).

Hoewel het mogelijk is voor een atheïst om sommige van deze daden te verrichten heeft hij geen werkelijk reden om deze daden te verrichten nog zou hij dat ten alle tijden belangrijk vinden. Bijvoorbeeld: als een atheïst zich in een hele lastige situatie bevindt en door simpelweg te liegen hij zichzelf uit die lastige situatie kan redden dan bestaat er geen reden voor hem om niet te liegen.

In contrast, voor een gelovige, vooral in de Islam, is er een sterkere motivatie om te handelen volgens ethische normen, zelfs in uitdagende omstandigheden, omdat de overtuiging bestaat dat deze daden een spirituele beloning of straf zullen opleveren, ongeacht de wereldse uitkomst. Dit geeft hen een diepere reden om eerlijk te zijn, zelfs als liegen hen op korte termijn zou kunnen helpen, omdat ze geloven dat het naleven van de waarheid een hogere waarde heeft.

Waarom goed doen?

Het spreken van de waarheid, het helpen van de armen en barmhartig zijn; het is allemaal heel erg mooi. Maar waarom zou iemand dit allemaal doen, zijn er enige voordelen hieraan verbonden?

Allah vermeld in de Heilige Koran:
“Indien u goed doet, doet u goed voor uzelf; en indien u kwaad doet, is het tegen uzelf” (Koran 17:8)

Het goed doen tegenover anderen wordt gezien als de basis en fundament van de Islam. De Islam leert ons dat goede daden goed zijn voor onze eigen zielen en slechte daden slecht zijn voor onze eigen zielen. Naast de welbehagen van God, helpt het ons in het pad om vrede te verkrijgen in onze harten.

Een gezegde van de Profeet Mohammed (sa) luidt:
“Niemand van jullie gelooft werkelijk totdat hij liefheeft voor zijn broeder wat hij liefheeft voor zichzelf.” (Sahih al-Bukhari 13, Boek 2, Hadith 6)

Een atheïst zou misschien een mooi cadeau aan zijn of haar vriend geven. Echter, het werkelijke concept van “liefhebben voor je broeder, wat je liefhebt voor jezelf” gaat veel verder dan dit. Het betekent niet alleen dat je bereid bent iets aardigs voor een ander te doen, maar dat je het welzijn van anderen net zo belangrijk maakt als dat van jezelf. Het houdt in dat je voor anderen dezelfde wensen en verlangens hebt als voor jezelf – of het nu gaat om voedsel, kleding of andere essentiële zaken. Het gaat om het tonen van oprechte zorg en empathie door anderen hetzelfde goede te gunnen als jezelf.

Waarom geloof ik in de Islam?

1. Islam dwingt niemand om zaken blindelings te accepteren, maar biedt logische argumenten voor het bestaan van God, Zijn eigenschappen, engelen, gebed, openbaring, leven na de dood en meer. Dit geeft zowel geloof als zekerheid aan het verstand.
2. Islam baseert zich niet alleen op ervaringen van vroegere generaties, maar nodigt iedereen uit om zelf de waarheden van het geloof te testen en te ervaren.
3. Islam onderdrukt natuurlijke verlangens niet, noch laat het ze ongeremd vrij. Het leidt ze in de juiste banen, zoals liefde, eten en levensvreugde, terwijl het tegelijkertijd matiging benadrukt.
4. Islam leert rechtvaardigheid en liefde, niet alleen voor het individu, maar voor de hele samenleving. Het benadrukt rechten en plichten binnen familiebanden, de relatie tussen heersers en onderdanen, werkgevers en werknemers, rijken en armen, en naties onderling.
5. Islam leert dat rijken voor de armen moeten zorgen en geen rente mogen vragen, terwijl armen zich moeten inspannen voor vooruitgang.
6. Islam roept mensen op tot bescheidenheid en het helpen van anderen, in plaats van trots te zijn op afkomst of sociale status. Ware grootsheid ligt in het verheffen van anderen. De Islam leert dat niemand superieur is dan een ander behalve in zijn godvrezendheid.
7. Islam verbiedt agressie tussen volkeren en staten en moedigt samenwerking aan om vrede en vooruitgang te bevorderen. Islam biedt vrede, rechtvaardigheid en spirituele voldoening, waardoor het ondenkbaar is om het in te ruilen voor iets anders.
8. Islam biedt richtlijnen voor iedereen, ongeacht geslacht, leeftijd, klasse of nationaliteit. Het verzekert een sterke band tussen de mens en zijn Schepper.

Fases van goedheid

In de Islam zijn er drie fases of niveaus van goed doen aan anderen:

“Waarlijk, Allah beveelt jullie gerechtigheid, weldoen, en het geven aan de naasten.” (16:91)

1. Gerechtigheid (Adl): Dit is de basis van goed doen tegenover anderen. Het houdt in dat je een ander iets goeds aanbiedt, en in ruil daarvoor verwacht je zelf ook rechtvaardig behandeld te worden. Bijvoorbeeld: stel je voor dat een vriend je helpt met het vervoeren van zware spullen. Als je gerechtigheid volgt, ben je bereid om diezelfde vriend te helpen wanneer hij in een vergelijkbare situatie verkeert. Dit is de laagste vorm van goedheid in de Islam, waarbij het geven en ontvangen in balans is.
2. Weldoen (Ihsan): De tweede fase van goedheid is weldoen, een hogere vorm van vriendelijkheid. Het houdt in dat je anderen helpt zonder iets terug te verwachten. Bijvoorbeeld: je helpt je vriend met het vervoeren van zijn spullen, maar verwacht niets terug. Dit gaat verder dan gerechtigheid, omdat het niet gebaseerd is op wederzijds voordeel, maar op oprechte zorg en behulpzaamheid zonder egoïstische motieven.
3. Het geven aan de naasten (Ita’ zil-Qurba): Dit is de hoogste vorm van goedheid die een moslim zou moeten nastreven. Het houdt in dat je anderen behandelt met dezelfde liefde, zorg en toewijding als die van een moeder voor haar kinderen. Denk aan een moeder die nachtenlang wakker blijft en zichzelf opoffert om voor haar kinderen te zorgen, gedreven door onvoorwaardelijke liefde. Een ware moslim streeft ernaar om de mensheid te benaderen met dezelfde oprechte liefde en zorg, waarbij hij het welzijn van anderen boven dat van zichzelf stelt. Het is de ultieme uiting van mededogen.

Deze drie niveaus van goedheid vormen een pad dat een moslim leidt naar een hoger moreel en spiritueel niveau, waarbij gerechtigheid de basis legt, weldoen de weg wijst en het geven aan de naasten het ultieme doel is. Maar wat voor gids heeft een atheïst? Hij kan goed doen voor persoonlijke motieven of belangen en zijn intentie maakt geen enkel verschil. Maar in de Islam is de intentie achter de daden juist het meest belangrijke en op basis daarvan zal het uiteindelijke oordeel zijn: “De daden zijn (beoordeeld) op basis van de intenties” (Sahih al Bukhari, Hadith 1)

De Islam kan worden vergeleken met een goed onderhouden irrigatiesysteem voor een tuin. Zoals een tuin afhankelijk is van een consistent irrigatiesysteem om te groeien en bloeien, zo zorgt de Islam voor constante en evenwichtige leiding in het leven van een moslim. Het biedt de juiste richtlijnen voor hoe men zich moet gedragen en goede daden moet verrichten, zelfs in moeilijke tijden. Zonder dit systeem zou de tuin verwelken, net zoals een atheïst zonder de richtlijnen van de Islam onregelmatig in zijn daden kan zijn, afhankelijk van persoonlijke voorkeuren of situatie. De Islam biedt dus de noodzakelijke “irrigatie” die zorgt voor een evenwichtig en doelgericht leven.

De Islam is niet alleen een systeem is voor het verrichten van goede daden, maar dat het ook de sleutel is voor het vinden van innerlijke rust en het bereiken van het uiteindelijke doel van het leven.

Conclusie

Religie is niet slechts een verzameling regels en voorschriften, maar een gids voor het vinden van innerlijke rust en betekenis in het leven. Het stelt mensen in staat om een moreel kompas te hebben dat hen helpt om goede daden te verrichten, zelfs in de moeilijkste situaties, zonder enkel persoonlijk gewin als motief. De schoonheid van de Islam ligt in haar complete systeem dat het individuele leven integreert met spirituele vervulling, waarbij de bedoeling achter daden net zo belangrijk is als de daad zelf. De Islam leert ons dat ware goedheid niet alleen bestaat uit het helpen van anderen, maar uit het zuiveren van ons hart en het ontwikkelen van oprechte liefde en zorg voor de mensheid.

Voor de atheïst die op zoek is naar betekenis en vrede, biedt de Islam een uitnodiging om verder te kijken dan de oppervlakkige aspecten van het leven. Het is een oproep om het doel van het leven te ontdekken. Islam leert ons dat succes niet alleen in rijkdom of status ligt, maar in de innerlijke vrede die komt van het handelen in lijn met het goddelijke plan.

De schoonheid van de Islam ligt in haar vermogen om de mens te helpen zowel in deze wereld als in het hiernamaals. Het biedt antwoorden die geen enkel mens kan vinden door zelf te streven naar wereldse doelen alleen. Islam is niet slechts een pad naar goedheid, maar de weg naar ultieme vrede, zowel voor het individu als voor de gemeenschap. Het is een uitnodiging tot spirituele verlichting, en een uitnodiging tot het vinden van de ware betekenis van het leven.