Geschreven door Youssef Ikhlaf, Jurist en vicevoorzitter Ahmadiyya Moslim Schrijversgilde
Inhoudsopgave
- Inleiding
- Intrekken film
- Dubbele standaard in Frankrijk
- Onderdrukt versus vrije wil
- Neutraliteitsprincipe
- Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM)
- Taak van overheid en parlementsleden
- Botst een hoofddoek met Europese waarden?
Inleiding
De Raad van Europa heeft een diversiteitcampagne waarin de hoofddoek een positieve rol kreeg ingetrokken omdat Franse politici ertegen zijn. De campagne toonde op sociale media portretten van vrouwen die aan de ene kant een hoofddoek droegen en aan de andere kant niet. Het bijhorende motto luidde: “Beauty is in diversity as freedom is in hijab” (“schoonheid is in diversiteit zoals vrijheid is in de hidjab”) en: “How boring would be the world if everyone would look the same? Celebrate diversity & respect Hijab” (“Hoe saai zou de wereld zijn als iedereen er hetzelfde uit zou zien? Vier diversiteit en respecteer hidjab”) en ook: “My headscarf is my choice” (“Mijn hoofddoek is mijn keuze”). Dit artikel is een verdere uiteenzetting van een reactie die werd geschreven naar aanleiding van een nieuwsartikel van NOS[1]. In dit artikel wordt aangetoond dat de kritiek op de campagne gebaseerd is op vooroordelen. Er wordt o.a. ook vermelding gemaakt van een specifiek wetsartikel uit het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. Tenslotte, wat is het verschil tussen landen die een hoofddoek opdringen en landen die een hoofddoek verbieden? Ze doen exact hetzelfde, namelijk de vrije keuze van een vrouw wegnemen.
Intrekken van film
Het verwondert mij dat de Raad van Europa haar diversiteitcampagne waarin de hoofddoek een positieve rol kreeg heeft ingetrokken. De Raad van Europa is nota bene de belangrijkste mensenrechtenorganisatie van Europa. Het is een organisatie van 47 lidstaten die het bewaken van de mensenrechten op het werelddeel als voornaamste doelstelling heeft. Een woordvoerder legde de situatie rondom de ophef uit: “Deze campagne gaat over de strijd tegen online en offline haatboodschappen, en jongeren en ngo’s kracht geven om meer te doen op dit vlak. De Commissie promoot geen enkele religieuze kledij”[2]. De Raad van Europa organiseerde dit programma dus in het kader van inclusie en diversiteit, en tegen discriminatie en haatboodschappen. Het is onterecht dat de Raad van Europa vervolgens de campagne heeft ingetrokken.
Dubbele standaard in Frankrijk
In Frankrijk, waar vrijheid hoog in het vaandel staat is er een dubbele standaard; vrijheid wordt niet beschermd op hetzelfde niveau voor specifieke groepen, zoals moslimvrouwen.
Onderdrukt versus vrije wil
Er werd beweerd dat vrouwen vrij worden als zij hun hoofddoek afdoen. Zo worden moslimvrouwen die een hoofddoek dragen gestigmatiseerd omdat dit de valse suggestie opwekt dat moslimvrouwen een hoofddoek dragen omdat zij onderdrukt worden. De realiteit toont echter dat de veruit de meeste moslimvrouwen een hoofddoek uit vrije wil dragen. Dat er een kleine minderheid is die gedwongen wordt om een hoofddoek te dragen rechtvaardigt niet dat de meerderheid van moslimvrouwen worden beroofd van hun vrije keuze om een hoofddoek te dragen. De reactie van dergelijke politici getuigt derhalve van een gebrek aan datgene wat er in de maatschappij leeft, een gebrek aan respect voor diversiteit en het recht om te kiezen wat men in Frankrijk wil dragen.
Neutraliteitsprincipe
En opnieuw wordt in dit debat neutraliteit[3] verkeerd geïnterpreteerd. De neutraliteit van de staat vereist geenszins dat de staat religieuze uitingen verbiedt in de publieke ruimte. Het is zelfs in strijd met de neutraliteit en de gelijke behandeling van alle burgers. De neutraliteit van de staat vraagt in werkelijkheid om het respecteren van het recht van alle burgers hun leven overeenkomstig hun persoonlijke overtuiging in te richten binnen de grenzen van de rechtsstaat[4]. Dit is ook hoe Frankrijk het altijd had begrepen uit historisch oogpunt. Ter illustratie, in begrijpelijke taal, houdt het neutraliteitsprincipe het volgende in: Gelovigen mogen de politiek niet als een instrument gebruiken om andersdenkenden te vervolgen. En politiek mag geen wetten uitvaardigen om bijv. de hoofddoek te verbieden. In die zin moet het neutraliteitsprincipe worden begrepen.
Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVMR)
Religieuze uitingen in de publieke ruimte zijn wettelijk toegestaan. Het dragen van een hoofddoek is een mensenrecht. In artikel 9, lid 1 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) staat expliciet beschreven[5] dat een ieder het recht heeft op vrijheid van godsdienst e.d. dit recht omvat de vrijheid hetzij alleen, hetzij met anderen, zowel in het openbaar als privé zijn godsdienst te belijden of overtuiging tot uitdrukking te brengen in erediensten, in onderricht, in praktische toepassing ervan en in het onderhouden van geboden en voorschriften.
In lid 2 wordt het verder verduidelijkt; men mag dit in geen geval beperken.
Critici zullen als tegenargument aanvoeren dat in lid 2 van hetzelfde artikel[6] ook uitzonderingsbepalingen worden vermeldt waardoor een beperking wel toegestaan is, zoals wanneer de veiligheid in ‘gevaar’ is of de openbare orde in het geding is. Dan komen we weer terug bij de discussie en vragen we terecht af of het dragen van een hoofddoek ooit de veiligheid en de openbare orde heeft aangetast? Uit de praktijk blijkt dat dit niet het geval is, dus waar maakt men zich eigenlijk druk om?
Taak van overheid en parlementsleden
Het Internationale Hoofd van de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap, de Vijfde Khalifa (Kalief), Zijne Heiligheid, Hazrat Mirza Masroor Ahmad werd op 17 oktober 2016 verwelkomd in het Canadese Parlement door de Eerbiedwaardige Justin Trudeau, Premier van Canada, Kabinetsleden en meer dan 50 Parlementsleden en Senatoren. Hazrat Mirza Masroor Ahmad zei[7]:
“Het is niet wijselijk voor overheden of parlementen om beperkingen te plaatsen op de fundamentele religieuze gebruiken of overtuigingen van mensen. Overheden zouden zich bijvoorbeeld niet bezig moeten houden met wat voor soort kledij een vrouw kiest om te dragen (…) Als zij hun boekje zo te buiten gaan zal het aanleiding geven tot onrust en het toenemen van frustraties onder hun eigen volk. Dergelijke wrok zal alsmaar toenemen indien ongemoeid gelaten en zal uiteindelijk de vrede in de maatschappij bedreigen.”
“Het is de taak van de overheid en de parlementsleden, als bewakers van hun naties, om de wetgeving zodanig op te stellen dat hun burgers rechten verwerven in plaats van hen rechten te ontnemen.”
“…wanneer er een risico voor extremisme of het aanzetten tot haat bestaat, dan is het de taak van de overheden om in te grijpen en kordate stappen te ondernemen om hun bevolking te beschermen.”
Botst een hoofddoek met Europese waarden?
Op 22 oktober 2019 hield het internationale Hoofd van de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap, de Vijfde Khalifa (Kalief), Zijne Heiligheid, Hazrat Mirza Masroor Ahmad een historische toespraak in het hart van Berlijn, getiteld ‘Islam and Europe: A clash of civilizations?’.
Zijne Heiligheid (aba) zei[8]:
“Beschaving is de materiële, technologische en intellectuele ontwikkeling van een samenleving, terwijl haar cultuur gebaseerd is op de religieuze, morele en filosofische samenstelling van die samenleving.”
“In plaats van te proberen beperkingen op te leggen aan de uitdrukking van geloof, zouden we moeten erkennen dat we allen deel uitmaken van één menselijk ras dat meer dan ooit tevoren met elkaar verbonden is. We moeten onze diversiteit omarmen en ons concentreren op het tot stand brengen van eenheid, zodat er op lange termijn vrede in de wereld kan ontstaan.”
“Een andere veel voorkomende aantijging in de westerse wereld is dat moslims de vrouwen of hun rechten niet respecteren. Allereerst moet worden opgemerkt dat de Islam de eerste religie was die vrouwen het erfrecht gaf, het recht op echtscheiding en diverse andere rechten. Bovendien benadrukt de Islam het enorme belang van het opleiden van meisjes en het geven van kansen voor persoonlijke groei en ontwikkeling.”
“Daarnaast, zei de Heilige Profeet van de Islam (moge de vrede en de zegeningen van Allah met hem zijn) in een beroemd gezegde ‘Het paradijs ligt onder de voeten van uw moeder ’. Deze woorden illustreren de gewichtige rol die vrouwen spelen in de samenleving en hun unieke en vooraanstaande status in de samenleving. Het is dus volkomen onrechtvaardig om de Islam te bestempelen als een vrouwonvriendelijke religie.”
Kortom, we moeten onze diversiteit omarmen en ons concentreren op het tot stand brengen van eenheid zodat er op lange termijn vrede in de wereld kan ontstaan. Tenslotte is het belangrijk om te onthouden dat vele moslimvrouwen er zelf voor kiezen om een hoofddoek te dragen.
Literatuurlijst:
[1] https://nos.nl/artikel/2404205-promotie-hoofddoek-door-raad-van-europa-leidt-tot-storm-van-kritiek-in-frankrijk
[2] https://www.hln.be/buitenland/europese-campagne-ingetrokken-nadat-frankrijk-vrijheid-in-hidjab-aan-de-kaak-stelde~a4bc9e0b/
[3] Het neutraliteitsprincipe is niet gecodificeerd en maakt derhalve geen onderdeel van enige wet uit. De religieuze vrijheid is een artikel uit de Nederlandse Grondwet: dit is de hoogste nationale wet in hiërarchie na het statuut van het koninkrijk. Alleen Europese en internationale verdragen hebben voorrang. Kortom, de godsdienstvrijheid is een integraal onderdeel van onze constitutie en de neutraliteit is een gewoonteregel. Het neutraliteitsprincipe werd vanuit historisch perspectief nooit tegenstrijdig geïnterpreteerd met de constituties en Europese- en internationale verdragen.
[4] Zie ook: [*] E.M.H. Hirsch Ballin, ‘Staat en kerk, kerk en staat’, in: S.C. den Dekker-van Bijsterveld, Kerk en staat. Hun onderlinge verhouding binnen de Nederlandse samenleving, Baarn: Amboboeken 1987, p. 13
[5] https://wetten.overheid.nl/BWBV0001000/2010-06-10#Verdrag_2
[6] https://wetten.overheid.nl/BWBV0001000/2010-06-10#Verdrag_2
[7] https://www.khalifatulmasih.org/press-releases/canada-parliament-reception-2016/
[8] https://www.khalifatulmasih.org/articles/islam-and-europe-a-clash-of-civilisations/
Persbericht: https://www.khalifatulmasih.org/press-releases/berlin-germany-reception-2019/